Vandaag 90 jaar geleden, op 18 mei 1927, was het een feestelijke dag aan de Heinzestraat in Amsterdam. Een van de meest bijzondere gebouwen uit Amsterdam, zeker uit het Interbellum, werd toen geopend; de Obrecht Synagoge, van de hand van architect Harry Elte (1880-1944).
Elte was een Joodse architect met een uitzonderlijk oeuvre, dat vooral tussen 1910 en de start van de Tweede Wereldoorlog gestalte kreeg en waarmee hij mede vorm gaf aan de verplaatsing van de Joodse gemeenschap van de oorspronkelijke buurten rond de Valkenburgerstraat en het J.D. Meijerplein naar andere delen in Oost, de Rivierenbuurt en Zuid.
Maar ook de winkel Spyer op het Koningsplein is van zijn hand, evenals het kantoor- en winkelgebouw fa. Lewenstein op de Dam en vele anderen, waarvan een aantal markante gebouwen helaas ondertussen gesloopt zijn.
Het hoogtepunt van zijn oeuvre is zonder twijfel de Obrecht synagoge, tegenwoordig de Raw Aron Schuster synagoge genoemd. Het is een wat geheimzinnig en gesloten gebouw, een compositie van bakstenen volumes en een sterk uitkragende dakrand die doen denken aan Dudok en Frank Lloyd Wright. Van binnen is het echter een rijk gedecoreerd gebouw met bijzonder mozaïek, prachtige glas-in-lood composities van het atelier van Willem Bogtman, indrukwekkende armaturen en een imponerende, grote sjoelruimte.
Tien jaar na de opening werd het gebouw al weer verbouwd, er werd een extra vrouwengalerij gerealiseerd om de groeiende aanwas ruimte te bieden. De Tweede Wereldoorlog was een zwarte bladzijde in de geschiedenis van het gebouw, maar na de oorlog fungeerde het lang als het centrum van orthodox-joodse leven in Amsterdam.
In 1995 werd de synagoge tot rijksmonument verklaard, gevolgd door een intensieve restauratie in 1997 .
Tegenwoordig kampt het gebouw met een aantal uitdagingen, zowel in bouwtechnische zin als betreft het gebruik. ArchitecturePlus is samen met de eigenaar, de Nederlands Israëlitische Hoofdsynagoge, en het synagoge-bestuur aan het werk om dit op orde te krijgen.
Een mooi overzicht van Elte’s werk is ‘Harry Elte, Architect van de joodse gemeenschap tijdens het interbellum’, (L. van Grieken, P.D. Meijer, A. Ringer, 2001, uitgave Stichting BONAS).
Recent verscheen in het kader van de discussie over de mogelijke verandering van het Stationsplein in Johan Cruijfplein een blog over Elte, zijn stadion uit 1912 dat plaats moest maken voor woningbouw vlak na de Olympische spelen van 1928, en ander werk.
